سرویس مدیریت کتاب خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا): دو سال پیش، هفتهنامه پابلیشرز گزارشی را منتشر کرد که در آن پایگاه دادهای از ۱۳۰۰ استارتآپ انتشاراتی را تجزیه و تحلیل میکرد و تقریباً همگی آنها از زمانی که «آمازون کیندل» تاسیس شد، یعنی ۱۵ سال پیش ایجاد شده بودند. در ۲۰ نوامبر ۲۰۲۲، «اوپن ای آی» از «چت جیپیتی» رونمایی کرد و از آن زمان تعداد استارتآپهای جدید افزایش یافته است.
تاد مکلروی، نویسنده، تحلیلگر در حوزه نشر دیجیتال و معاون سردبیر هفتهنامه پابلیشرز، میگوید: «در طول دو سال گذشته، شاهد ایجاد تقریباً ۳۲۰ استارتآپ بودهایم که تقریباً همگی مرتبط با هوش مصنوعی بودهاند. از ماه اکتبر، پایگاه داده درحال حاضر شامل هزار و ۷۶۳ شرکت است که از این تعداد هزار و ۱۸۳ شرکت هنوز درحال فعالیت هستند و ۵۸۰ شرکت تعطیل شدهاند.»
پایگاه داده هفتهنامه پابلیشرز شامل عملیات هوش مصنوعی اختصاصی و داخلی سایر شرکتها نمیشود. به طور گسترده اعتقاد بر این است که هر یک از پنج ناشر بزرگ (پنگوئن، اشتبوک، کالینز، سیمون اند شوستر و مک میلان) پروژههای هوش مصنوعی داخلی دارند که به طور محتاطانه از دید پنهان شدهاند.
چرا؟ بدون شک ناشران از هوش مصنوعی داخلی برای سادهسازی کسبوکار خود استفاده میکنند و در اینکه هوش مصنوعی ابزار قدرتمندی است شکی نیست. در عین حال آنها از مدل یادگیری هوش مصنوعی به دلیل نقض حق نسخهبرداری شکایت میکنند، زیرا به اطلاع عموم رسیده است که OpenAI و دیگر شرکتهای هوش مصنوعی از کتابهای منتشر شده بدون مجوز برای آموزش استفاده کردهاند. بهطور گسترده احساس میشود که باید یک مدل جدید برای صدور مجوز محتوای منتشر شده به شرکتهای هوش مصنوعی و اطمینان از پرداخت غرامت ناشران ارائه شود.
ظرفیت OpenAI برای تولید کلمات حرفهای نتیجه داده است؛ از ابتدای اکتبر امسال، ارزش این شرکت ۱۵۷ میلیارد دلار بود و این میزان تقریباً با درآمدی که صنعت چاپ جهانی کتاب در یک سال به دست آورد برابری میکرد. OpenAI در سال جاری ۳.۷ میلیارد دلار فروش پیشبینی کرده است که هر روز به فروش بزرگترین ناشر جهان، «پنگوئن» که ۴.۹۲ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۳ درآمد داشته است، نزدیکتر میشود.
با این حال، این یک معادله کاذب است که درآمد حاصل از هوش مصنوعی همچنان پتانسیل رشد تصاعدی را دارد. انتشار کتاب، حداقل در شکل چاپی آن، اینطور نیست.
از طرف دیگر کتابهای صوتی هنوز هم فضای زیادی برای رشد دارند. همانطور که در افتتاحیه اجلاس بینالمللی ناشران صوتی در سپتامبر مشاهده شد، نوآوری کتابهای صوتی در جریان است و بیشتر آن ناشی از سود شگفتآور سوئد است. به گفته مشاور شرکت کارلو کارنیو (شرکت مشاوره در حوزه نشر در سوئد) در سال ۲۰۲۳، ۶۴ درصد از کل کتابهای فروخته شده در قالب کتاب صوتی بودند.
در میان شرکتهای سوئدی، هیچ بازیکنی بزرگتر از اسپاتیفای وجود ندارد که در اکتبر ۲۰۲۳ وارد بازار کتابهای صوتی انگلیسی زبان شد. این سرویس بسیار محبوب شده است. رابرت تامسون، مدیر عامل شرکت مادر هارپر کالینز، بارها اسپاتیفای را یک «تغییرگر بازی» برای بازار کتابهای صوتی نامیده است و دلیل آن را رشد فروش دو رقمی کتابهای صوتی در شرکت خود عنوان کرده است. اسپاتیفای بر روی نویسندگان مستقل نیز تأثیر میگذارد، زیرا کاربران سرویس Spotify's Findaway Voices برای سازندگان مستقل، حق امتیاز خود را تقریباً دو برابر کردهاند. علاوه بر این، اسپاتیفای - مانند دیگر غول فناوری، تیکتاک، مخاطبان جوانتری را جذب میکند. در این مورد برای پیشبینی کتابهایی که کاربر ممکن است با توجه به عادتهای گوش دادن به موسیقیاش دوست داشته باشد تا آنها را در کنار فهرستهای پخش خود تبلیغ کند، از هوش مصنوعی استفاده میکند.
اما اسپاتیفای تنها مبتکر سوئدی نیست: استوریتل یک «تغییردهنده صدا» مبتنی بر هوش مصنوعی را معرفی کرده است که به کاربر اجازه میدهد راوی را برای یک کتاب صوتی در حال پخش تغییر دهد و Nuanxed از هوش مصنوعی برای تسریع ترجمه ادبی استفاده میکند و کتابها را تنها در چند هفته تحویل میدهد. هر دوی این سرویسها از هوش مصنوعی برای انجام کارهایی استفاده میکنند که معمولاً توسط کارگران انسانی انجام میشود، اما هر شرکت استدلال میکند که در نهایت به رشد بازار کمک میکند؛ بنابراین فرصتهای بیشتر، نه کمتر، برای راویان و مترجمان ایجاد میکند.
اما اینکه آیا چنین است، باید منتظر ماند و دید. یکی از چیزهایی که به نظر قطعی میرسد این است که هوش مصنوعی ابزارهایی را به ناشران میدهد تا کتابهایی را که ممکن است سودآور نباشند، چاپ و ترجمه نکنند؛ اینکه چه کسی در نهایت از این ماجرا سود خواهد برد (افرادی که در موفقیت کتاب نقش داشتهاند یا گروهی از سهامداران بی چهره) در نهایت به مدیریت بستگی دارد.
با این حال یک چیز مسلم است؛ درحالی که هرگونه تغییر مالی متاثر از هوش مصنوعی در انتشارات در مقایسه با تاثیر کلی هوش مصنوعی بر اقتصاد جهانی ناچیز است، ارزش نهایی آنچه که نشر تسهیل میکند (چه چاپی و چه دیجیتال) غیرقابل توصیف باقی میماند.
مترجم: بهاره گلپرور