سرویس استانهای خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - مرجانه حسین زاده: در افقهای دور تاریخ زبان فارسی، هر جا که شعلهای از شعر و اندیشه برمیخیزد، نام خراسان نیز بر آن نقش بسته، سرزمینی که در سپیدهدمان تمدن ایرانی، نخستین واژهها را با طنین جان بر زبان آورد و شاعران و نویسندگانی را در دامان خود پروراند که تا همیشه تاریخ، بلندآوازه خواهند ماند. از حکمت سترگ فردوسی در شاهنامه تا سلوک روحانی عطار نیشابوری، از نیش قلم بیدار خیام تا ذوق لطیف اسدی طوسی و … خراسان نه فقط یک جغرافیاست، که یک جریان اصیل و ریشهدار در فرهنگ و ادبیات ایران است.
ادبیات معاصر ایران، هرچند دارای تنوع زیادی از سبکها، گویشها و جریانها است، اما اگر دقیقتر بنگریم، ریشههایی از خراسان را میتوان در تار و پود آن بازیافت، گاه در شکل واژهها، گاه در طرز نگاه و گاه در نفسِ محتوا. خراسان، بهعنوان یکی از مهمترین زادگاههای زبان فارسی، نهفقط حافظه تاریخی ادبیات ماست، بلکه در بسیاری از نمودهای ادبیات معاصر نیز حضوری پنهان اما مؤثر دارد.
افزون بر این، ادبیات بومی خراسان با زبانها و گویشهای خاص این خطه، از فارسی دری و لهجهها و گویشهای متنوع تا زبانهای ترکی خراسانی، کردی کرمانج و ترکمنی، غنای ویژهای به ادبیات اقلیمی کشور بخشیده است. در شعر محلی و فولکلور، در نقالیها و روایتهای شفاهی، در ضربالمثلها و متلها، بخشی از گنجینه زبانی و فرهنگی خراسان در حافظهجمعی این سرزمین ثبت شده است.
اما این خاستگاه دیرسال شعر و اندیشه، در روزگار ما با چالشهایی جدی مواجه شده است و در لابهلای هیاهوی پایتختمحورِ رسانهها، سیاستگذاریهای فرهنگی و بیمهری نهادها، صدای ادبیات بومی خراسان به خاموشی نزدیک میشود. این گزارش، تلاشی است برای بررسی این موضوع با نگاهی تحلیلی و واقعبینانه به جایگاه امروز ادبیات بومی خراسان رضوی در گستره ادبیات کشور، چالشها و موانعی که بر سر راه آن ایستادهاند و ظرفیتهایی که هنوز هم میتوانند بارقهای از امید در دل این میراث کهن بیفروزند.
در این مسیر، گفتوگویی داشتهایم با یوسف بینا، شاعر، روزنامهنگار، استاد دانشگاه، پژوهشگر ادبی، فعال فرهنگی و مدیر انتشارات «آزادسرو» که بیش از ۲ دهه است که در انجمنهای ادبی خراسان بهعنوان شاعر، منتقد ادبی و داور جشنوارههای شعری شناخته میشود.
کتاب «ریمیا» مجموعه شعر اوست و یک مجموعه چهار جلدی درباره شاعران معاصر خراسان نیز از این شاعر و نویسنده خراسانی رهسپار بازار کتاب شده است. یوسف بینا سالهاست با نگاهی دقیق و دلسوزانه تحولات فرهنگی و ادبی این خطه را دنبال میکند. سخنان او، پرتویست بر تاریکیهایی که باید دید و شاید جرقهای برای روشن کردن مسیر آینده باشد.
به صورت کلی ادبیات بومی خراسان از قدیم تا امروز چه جایگاهی در ادبیات کشور و چه سهمی در ادبیات معاصر ما داشته و دارد؟
درباره خراسان نمیتوان شبیه دیگر استانهای ایران و مناطق گستره زبان فارسی سخن گفت زیرا این استان جایگاه یگانه و نسبتی منحصربهفرد با ادبیات فارسی دارد. سرزمین خراسان که گستره بسیار وسیعتری از استانهای خراسان امروزی داشته، خاستگاه زبان فارسیدری یعنی زبان ۱۳۰۰ سال اخیر فارسیزبانهای جهان بوده و نخستین شاعران بزرگ ایران نیز همگی خراسانی بودهاند.
این جایگاه تا قرنها بهحدی ممتاز و یگانه است که شاعران آذربایجان و اصفهان و دیگر نقاط سرزمین زبانفارسی در شعرهایشان از خراسان بهعنوان سرزمین آرمانی شعر و قبله آمال شاعران یاد میکنند. ذکر نمونهای از این موارد میتواند روشنگر بحث باشد. در قرن ششم، دو شاعر استاد داریم که از بزرگترین شاعران تاریخ ایراناند یعنی خاقانی اهل آذربایجان و جمالالدین اصفهانی که این دو شاعر چندان اهل فروتنی نیستند و اگر فرصتی پیش بیاید خودستایی هم میکنند.
جمالالدین در شعری خطاب به خاقانی و خودستاییهای او میگوید: «وه که چه خنده زنند بر من و تو کودکان / اگر کسی شعر ما سوی خراسان بَرَد!» یعنی بزرگترین شاعران تاریخ ایران در برابر ذوق ادبی کودکان خراسانی احساس حقارت و خودکمبینی دارند. بنابراین نسبت ادبیات بومی خراسان به گستره ادبیات فارسی، بسیار ویژه بوده است. البته روشن است که این نسبت در طول تاریخ دستخوش فراز و فرودهایی شده است اما سیادت خراسان بر شعر ایران در طول تاریخ از رودکی و عنصری و فردوسی و منوچهری و خیام و ناصرخسرو و سنایی و مولوی و جامی تا شاعران مشهدی دوره صفوی و تا شاعران بزرگ و بیمانند معاصر از بهار تا اخوانثالث که سرآمدان مطلق روزگار خویشاند ادامه داشته و به امروز نیز رسیده است.
بیتردید بخش مهمی از جریان شعر نیمایی معاصر و همچنین سهم عمدهای از شعر دوره انقلاباسلامی خراسانی است. امروز هم در هر کدام از جریانهای شعری مطرح از جمله قصیده امروز، غزل عاشقانه، غزل پستمدرن، شعر نیمایی، شعر سپید، رباعی، شعر آیینی و شعر لهجه میبینیم که شاعران مطرح و جوان خراسانی در صدر قرار دارند. اینها در حالی است که سبک خراسانی بر شاعران غیرخراسانی نیز اثرگذار بوده و این نکته برای شناخت بهتر تاثیر ادبیات خراسان بر ادبیات فارسی بسیار مهم است. هرچند رسانههای جمعی و انجمنهای ادبی رسمی کشور متاسفانه این نقش مهم را بهدرستی بازتاب نمیدهند که البته مقصر اصلی خود ما خراسانیهاییم که باید بسیار بیشتر از پیش برای معرفی شعر و شاعران خراسان به فضای رسانهای و عمومی کشور بکوشیم.
ویژگیهای شعر و ادبیات بومی ما چیست؟
زبان فاخر و بهدور از انواع کاستیها و ناتندرستیها، نحو ساده و در عین حال سنگین زبانی، واژگان و ترکیبهای کهنسال و زیبا که بسیار ادبی و هنریاند و در گفتار خراسانیها ماندهاند و شاعران بزرگ خراسان از آنها استفاده میکنند و موجب غنای زبان امروزند، بهرهگیری از ظرفیتهای فراوان قالبهای سنتی، کاربرد شعر نو در شکل فاخر و متعالی، ترکیب عاطفه و خردمندی که بزرگترین میراث شاعران کهن خراسان است و نکات دیگری از این دست، مهمترین ویژگیهای شعر خراسانی است که در کار شاعران بزرگ این روزگار بهدقت رعایت میشود.
سهم خراسان رضوی در جربان ادبی کشور چقدر است؟
متاسفانه بهعلل بسیار که یکی از آنها ناآشنایی مدیران فرهنگی و رسانهای کشور و گاه استان با ظرفیت عظیم ادبیات خراسان و در نتیجه بیتوجهی به آن است، سهم استان خراسانرضوی در جریانهای ادبی کشور بسیار کمتر از ظرفیت واقعی این استان است.
مهمترین جریانهای ادبی کنونی استان ما کداماند؟
در استان خراسان، انجمنها و جریانهای ادبی را تا حدی میتوان چنین بازشناسی کرد؛ انجمنهای ادبی رسمی در نهادهای حکومتی یا عمومی که تعداد آنها در سالهای اخیر بسیار کم شده و به یکیدو جلسه رسیده است، پاتوقهای ادبی کافهای که محل اجتماع و گفتوگوی هفتگی نسلهایی از شاعران بهویژه جوانان شده و در سالهای اخیر رونق گرفته است، انجمنهای ادبی آیینی که بهدلیل سازوکار ویژه خود در حد سهچهار جلسه برگزار میشوند، انجمنهای ادبی خانگی یا نیمهخصوصی که محل اجتماع شاعران همفکر یا همدوره یا همخاطره است، جمعهای دوسهنفره شاعران حرفهای که مرتب در جریان است.
کانالهای تلگرامی که بهنوعی پیونددهنده گروهی از شاعران است و موارد دیگری از این دست. باید به این جریانها شاعران تنهایی را بیفزاییم که خودشان یک جریاناند اما سالهاست کنج عزلت گزیدهاند و در حال سرودن شعرهای عالیاند. همچنین شماری از شاعران بزرگ خراسانی که با حفظ ویژگیهای اصیل ادبی و هنری به پایتخت مهاجرت کردهاند و در آنجا به سرودن مشغولاند. برای شناخت جریانهای اصیل شعری و شاعران بزرگ امروز خراسان باید به تکتک این انجمنها و جمعها و پاتوقها رفتوآمد داشته باشید تا در میان آنها بهترین شاعران امروز ایران را بیابید و از شعرشان شگفتزده شوید.
در کنار اینها ناشران ادبی و جشنوارههایی هم داریم که در سطح کشور معروفاند. اما مشکل اینجاست که میان سه ضلع انجمنهای ادبی و ناشران ادبی و جشنوارههای ادبی در استان خراسان هیچ نسبتی برقرار نشده است و دوری از این سه ضلع از هم بسیار تاسفبرانگیز و غمگینکننده است. البته باید نوک پیکان انتقاد را هم بهسوی افراد این سه ضلع گرفت و هم بیشتر بهسوی مسئولان و رسانهها و بزرگترهایی که در سالهای اخیر برای پیوند این اضلاع هیچ کوششی نکردهاند و کارهایشان به دوری بیشتر انجامیده است.
موانع توسعه ادبیات بومی ما چه هستند و راهکار شما برای برونرفت از این موانع چیست؟
چنانکه بارها و بارها گفتهایم، حمایت از شاعران برای حضور در رسانهها و انجمنها و جشنوارههای کشوری، برگزاری رویدادهای بزرگ غیرمناسبتی و صرفاً شعری با نگاه ملی در استان خراسان، محدود نکردن بودجههای حمایتی به شعر آیینی و مناسبتی، حمایت از چاپ مجموعه اشعار شاعران و نشر گسترده آن، اصلاح رویکردهای بسیار مخربی که در ممیزی شعرها وجود دارد و مواردی از این دست میتواند به توسعه ادبیات خراسان در سطح کشور کمک کند.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در کرمانشاه، سید عباس صالحی، شامگاه دوشنبه در نشست شورای فرهنگ عمومی استان کرمانشاه با اشاره به لزوم اصلاح رویکردها در حوزه مدیریت فرهنگی، اظهار کرد: تجربههای گذشته بهخوبی نشان داده که تمرکز بر چند موضوع مشخص و پیگیری منسجم آنها به نتایج بسیار بهتری منجر میشود تا آنکه در دهها موضوع مختلف ورود کنیم بدون آنکه خروجی ملموسی از آن حاصل شود به همین دلیل، لازم است استانها در تدوین برنامههای فرهنگی خود از پراکندهکاری پرهیز کرده و بر مسائل اولویتدار تمرکز کنند.
وی با بیان اینکه کار فرهنگی نیازمند استمرار، عمق و جدیت در اجراست، افزود: هرچند طرح ایدههای متنوع در حوزه فرهنگ و هنر ارزشمند است، اما آنچه اهمیت دارد، عملیاتی شدن برنامهها و لمس نتایج آن در جامعه است، استانها باید چند محور کلیدی را به عنوان اولویت خود تعیین کنند و با تمام توان تا تحقق کامل آنها پیش بروند.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی تصریح کرد: این الگوی تمرکزگرا، نهتنها از اتلاف منابع جلوگیری میکند، بلکه موجب افزایش اثربخشی تصمیمات و شکلگیری تحولات ملموس در بستر فرهنگی جامعه میشود، ما در سطح ملی نیز به همین سمت حرکت کردهایم و توصیه ما به مدیران استانی، هماهنگ شدن با این نگاه و طراحی مسیرهای روشن و قابل ارزیابی برای اقدامات خود است.
او با اشاره به وضعیت استان کرمانشاه گفت: خوشبختانه در این استان، مجموعهای از مدیران دغدغهمند، پرتلاش و اهل تعامل حضور دارند که میتوانند با همراهی یکدیگر، بستر مناسبی برای اجرایی کردن این تغییرات فراهم کنند. ظرفیتهای فرهنگی کرمانشاه، بهویژه سرمایه انسانی فرهیخته و جریانهای فعال مردمی، میتواند پشتوانهای مؤثر برای تحقق این اهداف باشد.
وی با بیان اینکه سه تا چهار سال آینده میتواند یک دوره طلایی برای تحول فرهنگی در استانها باشد، اظهار کرد: این فرصت باید مغتنم شمرده شود. در صورتی که هماهنگی میان نهادهای مسئول تقویت شود و ارادهای جمعی در استانها شکل بگیرد، میتوان تحولی اساسی در وضعیت فرهنگ عمومی کشور ایجاد کرد.
وزیر فرهنگ ضمن قدردانی از اعضای شورای فرهنگ عمومی، مدیران فرهنگی استان و فعالان حوزه فرهنگ و هنر کرمانشاه گفت: امیدوارم با تداوم همدلی و همافزایی، بتوانیم فرهنگ و هویت ایرانی اسلامی را در سراسر کشور بیش از گذشته تقویت کنیم و دستاوردهای ملموستری را در عرصه فرهنگ به ثبت برسانیم.
فرهنگ، مکمل و پیشران اصلی توسعه در کرمانشاه است
منوچهر حبیبی استاندار کرمانشاه نیز در نشست شورای فرهنگ عمومی استان بر اهمیت فرهنگ به عنوان پایه و اساس توسعه جامعه تأکید کرد و گفت: فرهنگ در کنار اقتصاد، ۲ رکن اصلی پیشرفت هر جامعهای هستند که با استناد به منویات مقام معظم رهبری درباره اولویت اقتصادی، فرهنگ همچنان نقش مکمل و تعیینکننده در رشد و تعالی کشور دارد.
استاندار کرمانشاه با اشاره به وجود نهادهای متعدد فرهنگی در استان، نگرانی خود را درباره موازیکاری بین این دستگاهها بیان کرد و خواستار هماهنگی بیشتر و مدیریت واحد در حوزه فرهنگ شد.
وی تأکید کرد: این موازیکاری باعث شده ظرفیتهای فرهنگی به درستی به کار گرفته نشود و ایت روند نیازمند اصلاح و همافزایی است.
حبیبی در بخش دیگری از سخنانش به گسست نسلی و بحران هویت فرهنگی در جامعه اشاره و تصریح کرد: انتقال ارزشهای ایثار، شهادت و فرهنگ اصیل به نسل جوان باید به صورت جدی دنبال شود و مقابله با چالشهای فضای مجازی، تضعیف اخلاقیات و ساماندهی این حوزه از ضروریات است.
وی به اهمیت تقویت سبک زندگی ایرانی اسلامی و حذف سنتهای غلط تأکید کرد و افزود: باید برنامهریزی دقیق برای ترویج زبان فارسی، باورهای دینی و فرهنگ متعالی ایرانی انجام شود و ضرورت تدوین نقشه فرهنگی استانی به منظور حفظ هویت و همبستگی فرهنگی باید مورد توجه باشد.
استاندار کرمانشاه بر اهمیت تعاملات قومی و مذهبی در استان تأکید و عنوان کرد: با همکاری همه نهادها و دستگاههای فرهنگی، میتوان روند توسعه فرهنگی را تسریع کرد و کرمانشاه را به جایگاه شایسته خود در حوزه فرهنگ رساند.
مشارکت جمعی رمز موفقیت در توسعه فرهنگ عمومی است
قادر آشنا دبیر شورای فرهنگ عمومی کشور نیز در این نشست با اشاره به چالشهای ساختاری این شورا در کشور، بر ضرورت مشارکت جمعی در اجرای مأموریتهای فرهنگی تأکید کرد و گفت: نباید بار شورای فرهنگ عمومی تنها بر دوش یک یا دو نفر باشد، زیرا انجام کارهای فرهنگی در این سطح تنها با حضور یک تیم فعال و گسترده ممکن است.
وی افزود: در طول ۳۰ سال سابقه مدیریتی هیچگاه به اندازه مسئولیت خود در شورای فرهنگ عمومی دغدغه نداشتهام و اهمیت این شورا چنان بالاست که آسایش را از بنده سلب کرده و حوزه فرهنگ عمومی مهمترین عرصهای است که نیازمند توجه ویژه و مستمر مسئولان است.
آشنا یکی از مسائل مهم شورا را ضعف در دبیرخانهها عنوان کرد و از ایوبی، رئیس دبیرخانه مرکزی شورای فرهنگ عمومی خواست تا ساختار اجرایی شورا را در سطح استانها تقویت کرده و زمینه اجرای کامل آییننامه آن را فراهم کند و سپس تأکید کرد که جلسات شورای فرهنگ عمومی نباید فقط در مرکز استان برگزار شود، بلکه لازم است در تمامی شهرستانها و شهرهایی که دارای امام جمعه هستند نیز بهطور منظم جلسات تشکیل شود.
به گفته وی، در برخی شهرستانها سالهاست که هیچ جلسهای برگزار نشده و این بیتحرکی نمیتواند پاسخگوی مسائل فرهنگی پیچیده استانها باشد.
آشنا ادامه داد: برای پویایی فرهنگی، شورا باید در همه سطوح فعال و اثرگذار باشد.
دبیر شورای فرهنگ عمومی کشور با اشاره به وضعیت فرهنگی استان کرمانشاه، اظهار داشت: این استان در بسیاری از شاخصها عملکرد بهتری نسبت به میانگین کشور دارد.
آشنا عنوان کرد: این موفقیتها باید حفظ و تقویت شود و این امر جز با کار گروهی، هماهنگی نهادی و مسئولیتپذیری جمعی ممکن نیست.
وی خواستار ثبت و ارسال منظم گزارشهای جلسات شورای فرهنگ عمومی شهرستانها و استانها به ریاست شورا شد و تأکید کرد: این گزارشها باید بهصورت فصلی تهیه و پیگیری شوند تا مصوبات به مرحله اجرا برسند که این پیگیریها باید جدی گرفته شود و جنبه تشریفاتی نداشته باشد.
آشنا همچنین به آییننامه جدید شورای فرهنگ عمومی اشاره کرد و گفت: طبق این آییننامه، هیئت رئیسه شورا متشکل از امام جمعه، استاندار، مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی، مدیرکل آموزش و پرورش، مدیرکل امور اجتماعی و رئیس سازمان مدیریت و برنامهریزی استان، موظف هستند حداقل سالی یک بار جلسه برگزار کنند و در صورت نیاز برای موضوعات خاص تصمیمگیری کنند.
وی از تشکیل پنج کمیته تخصصی با حضور اعضای شورا و متخصصان بیرون از آن خبر داد و گفت: این کمیتهها شامل کمیته هنر و رسانه، کمیته امور دینی، کمیته تعلیم و تربیت، کمیته امور اجتماعی و خانواده و کمیته اقتصاد هستند؛ این کمیتهها وظیفه دارند مسائل را بهصورت تخصصی بررسی کرده و برای طرح در جلسات اصلی آماده کنند.
آشنا همچنین به ضمانت اجرایی مصوبات شورای فرهنگ عمومی اشاره کرد و گفت: این مصوبات با امضای استاندار قابلیت اجرا پیدا میکنند که سازمان مدیریت و برنامهریزی نیز موظف است شورا را از نظر بودجهای حمایت کند تا مصوبات روی کاغذ نمانند.
دبیر شورای فرهنگ عمومی کشور با اشاره به سند مهندسی فرهنگی کشور، تصریح کرد: تهیه برش استانی این سند از مهمترین وظایف فرهنگی استانهاست که متأسفانه در کرمانشاه این موضوع تاکنون به سرانجام نرسیده و باید با همکاری فرمانداران، امامجمعهها و سایر مدیران، این مسیر جدی گرفته شود و تخصیص بودجه از سوی وزارتخانه و استانداری برای اجرای این سند ضروری است و باید هر سال گزارشی از روند پیشرفت کار به شورای عالی انقلاب فرهنگی ارائه شود.
وی خاطرنشان کرد: مشارکت فعال جوانان و نهادهای مردمی، رمز موفقیت شورای فرهنگ عمومی است و تا زمانی که شوراها به صورت قرارگاهی و با مشارکت همهجانبه برگزار نشوند، نمیتوان انتظار دستیابی به اهداف بلندمدت فرهنگی را داشت و از مسئولان خواست تا این شورا را جدی بگیرند تا کرمانشاه همچنان در حوزه فرهنگ عمومی پیشتاز بماند.
تمرکز شورای فرهنگ کرمانشاه بر تدوین سند مهندسی فرهنگی
مطفر تیموری مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان کرمانشاه نیز با بیان اینکه شورای فرهنگ عمومی یکی از مهمترین و تأثیرگذارترین شوراهای وزارت فرهنگ و ادارات کل استانها بهشمار میرود، بر اهمیت حضور عالیترین مقامات کشوری و استانی در این شورا تأکید کرد.
وی افزود: این شورا در حدود سه دهه فعالیت خود در استان کرمانشاه، مرجع سیاستگذاری و برنامهریزی فرهنگی و اجتماعی بوده و تاکنون ۱۳۸ جلسه رسمی برگزار کرده است.
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان کرمانشاه با اشاره به برگزاری یکصد و سی و نهمین جلسه شورا و نخستین نشست سال ۱۴۰۴ با حضور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، حضور وزیر را فرصتی مغتنم برای ارتقاء وضعیت فرهنگ و هنر در استان دانست.
تیموری ابراز امیدواری کرد: این سفر بتواند تأثیرات مثبت و پایداری در مسیر توسعه فرهنگی استان داشته باشد و افق تازهای برای فعالیتهای هنری و اجتماعی ترسیم کند.
وی در ادامه سخنانش به ساختار شورا اشاره کرد و گفت: تاکنون ۵۰۰ مصوبه در شورای فرهنگ عمومی استان به تصویب رسیده همچنین سه کارگروه مشورتی و پنج کمیته تخصصی با مشارکت اساتید حوزه و دانشگاه، مفاخر، فرهیختگان و فعالان فرهنگی استان، به عنوان بازوان اجرایی و مشورتی در کنار شورا فعالیت دارند و نقش مهمی در جهتدهی به سیاستهای فرهنگی ایفا میکنند.
در بخش دیگری از نشست، به موضوع «برش استانی نقشه مهندسی فرهنگی کشور» پرداخته شد که مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به اینکه این سند راهبردی در استان کرمانشاه به مرحله ثبت و نگارش رسیده، از شناسایی و تعیین پنج مسئله اصلی فرهنگی استان خبر داد.
تیموری افزود: برای هر یک از این مسائل، کمیتههای تخصصی با راهنمایی نماینده ولیفقیه در استان و امام جمعه کرمانشاه تشکیل شده و روند تدوین این برش استانی بهزودی به سرانجام خواهد رسید.
از دیگر محورهای مهم این نشست، طرح مطالبه مردمی ثبت روز ملی کرمانشاه در تقویم رسمی کشور بود که مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان کرمانشاه در این باره گفت: پنجم مردادماه، سالروز عملیات غرورآفرین مرصاد، نماد ایستادگی و ولایتمداری مردم کرمانشاه است و شایسته است که این روز با تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی در تقویم رسمی کشور ثبت شود.
وی ابراز امیدواری کرد که با حمایت وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، این مطالبه دیرینه مردم کرمانشاه به نتیجه برسد و یکی از دستاوردهای مهم سفر وزیر به استان باشد.
افتتاح مجتمع فرهنگی و هنری بیستون، بازدید از نگارخانه مرکزی کرمانشاه، دیدار با اصحاب فرهنگ و هنر استان و دیدار با ۲ هنرمند پیشکسوت دارای درجه ممتاز هنری از جمله برنامههای سفر وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به کرمانشاه است.